Jak sprawdzić czy budynek jest zabytkiem?

Czy może zdarzyć się tak, iż nieruchomość, która jest w moim posiadaniu wpisana jest do gminnej ewidencji zabytków, a ja jako właściciel nic o tym nie wiem? Okazuje się, że tak! I przypadki takie nie są odosobnione.

O tym, że obiekt znajduje się w takiej ewidencji często dowiadujemy się przypadkiem, najczęściej wtedy, kiedy chcemy przeprowadzić jego modernizację czy też dokonać rozbiórki. Okazuje się bowiem, iż takie działania – w przypadku wpisania nieruchomości do gminnej ewidencji zabytków – wymagają uzgodnienia z wojewódzkim konserwatorem zabytków.

Jak to jest możliwe, że jako właściciel obiektu nie wiem, że mój obiekt został wpisany do gminnej ewidencji? Gdzie mogę sprawdzić czy interesująca mnie nieruchomość, której cena jest niezwykle atrakcyjna przypadkiem nie jest wpisana do rejestru zabytków i z tego właśnie powodu właściciel chce się jej pozbyć, bo wie, że przywrócenie go do pierwotnego stanu będzie bardzo kosztowne, a sam remont będzie musiał uzgodnić z wojewódzkim konserwatorem zabytków?

Na te i inne nasuwające się pytania odpowiadamy poniżej…

Jedną z form ochrony zabytków nieruchomych jest wpis do rejestru zabytków. Jest on wykazem obiektów, które objęte są szczególną ochroną na terenie kraju. Jest to jednocześnie najbardziej powszechna forma ochrony zabytków. Rejestr zabytków dla zabytków znajdujących się na terenie województwa prowadzi wojewódzki konserwator zabytków (WKZ). Wpisu do rejestru dokonuje się na podstawie decyzji wydanej przez WKZ z urzędu bądź na wniosek właściciela zabytku lub użytkownika wieczystego gruntu, na którym znajduje się zabytek nieruchomy.

Przed dokonaniem wpisu do rejestru zabytków prowadzone jest postępowanie przygotowawcze, polegające na zgromadzeniu informacji, materiałów i dokumentacji fotograficznej, które ma za zadanie potwierdzić wartość potencjalnego zabytku. Jeśli na drodze postępowania żadna ze stron nie wniesie uwag i skarg, decyzja nabiera mocy prawnej, a obiekt zyskuje numer rejestru zgodny z kolejnym zapisem w księdze rejestru zabytków.

Obiekt może być zapisany w rejestrze zabytków w trzech kategoriach:
• A – zabytek ruchomy,
• B – zabytek nieruchomy,
• C – zabytek archeologiczny.

Wpisanie nieruchomości do rejestru zabytków ujmuje się w jej księdze wieczystej. Skreślenie zabytku z powyższego rejestru następuje na podstawie decyzji administracyjnej i dokonuje go minister właściwy do spraw kultury i dziedzictwa narodowego.

W prowadzonej przez WKZ wojewódzkiej ewidencji zabytków, w której – poza znajdującymi się w niej obowiązkowo obiektami wpisanymi do rejestru zabytków – znajdują się też zabytki, które WKZ uznaje za warte ochrony.

Zabytki – z danej gminy – ujęte w Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków winny ujęte być również w gminnej ewidencji zabytków, którą prowadzi wójt gminy (burmistrz, prezydent miasta).

Zgodnie z art. 22 ust. 5 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w gminnej ewidencji zabytków powinny być ujęte też inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Wyboru zabytków dokonuje się w porozumieniu z WKZ.

Wójt prowadzi gminną ewidencję zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy. Żaden przepis nie zobowiązuje organu wykonawczego do wydania zarządzenia ustanawiającego gminną ewidencję. Praktyka w tym względzie jest jednak różna. Część wójtów wydaje zarządzenia, a część ogranicza się natomiast tylko do zakładania kart adresowych zabytków i kształtowania gminnej ewidencji zabytków za pomocą czynności materialno-technicznej.

Warto zaznaczyć, że do dnia 18 października 2019 r. nie było obowiązku informowania o wpisie do gminnej ewidencji zabytków właściciela nieruchomości.
Rozporządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 10 września 2019 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków (…) wprowadzono obowiązek niezwłocznego zawiadomienia właściciela lub posiadacza zabytku albo nieruchomości o zamiarze włączenia lub wyłączenia zabytku z gminnej ewidencji zabytków oraz zamieszczania informacji o tym zamiarze w Biuletynie Informacji Publicznej urzędu.

Wpis do gminnej ewidencji zabytków nie nakłada na właściciela obiektu obowiązków związanych z konserwacją zabytku. Niestety skutkuje tym, że uzyskanie zarówno decyzji o warunkach zabudowy, jak i pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu wymagać będą uzgodnienia z WKZ.

Obiekty ujęte w gminnej ewidencji zabytków powinny zostać uwzględnione w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego i tylko wtedy podlegają ochronie prawnej.

Wpis do gminnej ewidencji zabytków budzi wiele wątpliwości prawnych. Podstawową – jest nieadministracyjny, to jest nieprzewidujący procedury odwoławczej proces włączania obiektów do ewidencji. Ujęcie obiektu w ewidencjach zabytków nie daje także – niestety – jego właścicielowi podstaw do korzystania z ulg w podatku od nieruchomości czy podatku rolnym ani też uzyskiwania pomocy finansowej (dofinansowania) z budżetu państwa.

W przypadku natomiast wpisania nieruchomości do rejestru zabytków właściciel może ubiegać się o dotacje na prace konserwatorskie, restauratorskie czy roboty budowlane, które są niezbędne do zachowania zabytku w jak najlepszym stanie. Właściciel zabytku może również ubiegać się o zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku od nieruchomości.

Rejestr zabytków oraz wykaz zabytków nieruchomych niewpisanych do rejestru zabytków ujętych w wojewódzkiej ewidencji zabytków z terenu powiatu toruńskiego znajduje się na stronie internetowej Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków: http://www.torun.wkz.gov.pl/bip/art/files/28

http://www.torun.wkz.gov.pl/bip/50/powiat-torunski-ziemski

jak również zamieszczony został poniżej.

A czy istnieje inny sposób na sprawdzenie czy nieruchomość jest zabytkiem?

Oczywiście, rejestr zabytków prowadzony jest także na stronie Narodowego Instytutu Dziedzictwa pod adresem:https://dane.gov.pl/pl/dataset/1130

drukuj (Jak sprawdzić czy budynek jest zabytkiem?)