Wędrówki z PTTK

[treść archiwalna]

Wycieczka z cyklu „Wędrówki rodzinne z PTTK”

W sobotę 14 stycznia 2023 roku Oddział Miejski Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego im. Mariana Sydowa w Toruniu zaprasza do udziału w kolejnej wyprawie krajoznawczo-pieszej w ramach popularnego cyklu „Wędrówki rodzinne z PTTK”. Spotkanie turystów o godz. 7.45 na dworcu PKP Toruń Główny, skąd nastąpi przejazd pociągiem o godz. 8.00 do stacji Cierpice Kąkol. Trasa wycieczki będzie wiodła z Kąkola, przez Dybowo, Wielką Nieszawkę, Małą Nieszawkę, ruiny zamku „Dybów” do Torunia. Długość całego przejścia wyniesie około 15 km. Uwaga: uczestników prosimy o zabranie kiełbasek, planowane jest ognisko. Wycieczkę poprowadzą przodownicy turystyki pieszej PTTK Wojciech Pydyn i Wiesław Zieliński.

Mennonici. Z Cierpicami, a także innymi miejscowościami jak Otorowo, Łęgnowo, Przyłubie, Mała i Wielka Nieszawka związane jest osadnictwo olenderskie (także: olęderskie). W XVI wieku w okresie reformacji dochodzi na obszarze Fryzji (Niderlandy) do rozłamu w kościele katolickim, w wyniku którego powstają osobne wspólnoty protestanckie. Jednym z takich odłamów anabaptystów była wspólnota, której ojcem duchownym był były proboszcz kościoła katolickiego Menno Simmonis żyjący w latach 1498-1559. Jednym z pierwszych, który użył określenia „mennonici” w stosunku do wspólnoty Mennona był Jan Łaski. Wskutek masowych prześladowań mennonici musieli masowo emigrować ze swojej ojczyzny napotykając przyjazny klimat i tolerancję religijną w ówczesnej Polsce. Według ostrożnych prognoz w XVII wieku na Żuławach Wiślanych żyło około 12000 osadników, których pospolicie nazywano olendrami lub olędrami. Przybysze zasiedlali tereny dotychczas nieprzydatne rolniczo jakimi były: podmokłe połacie łąk, nieuregulowane okolice rzek i rzeczek – jednym słowem zasiedlali nieużytki. Odpowiednia znajomość stosunków wodnych połączona z niezwykłą pilnością i pracowitością zjednała przychylność właścicieli terenów i samego króla polskiego do cudzoziemców. Najlepszym tego przykładem były przywileje, którymi obdarzyli mennonitów np.: zwolnieniami od służby wojskowej, wolność osobistą, zwolnienia od świadczeń w naturze i w obowiązku. Mennonici przez ponad 2 wieki utrzymywali swoją odrębność m.in. chrzcili tylko dorosłych a nie dzieci, ponosili odpowiedzialność grupową, odmawiali piastowania publicznych urzędów i funkcji oraz nie składali przysiąg.

W pasie osadniczym ciągnącym się wzdłuż obu brzegów Wisły: od Nowego przez Bydgoszcz i Toruń, aż po Włocławek założyli wiele kolonii i wsi, przenosząc do kultury polskiej wiele swoich zwyczajów. To właśnie mennonici uregulowali Wisłę budując wały przeciwpowodziowe, kanały odwadniające, śluzy i jazy, mosty i groble, wiatraki i zbory protestanckie. Na terenie województwa kujawsko-pomorskiego szczególnie wzdłuż Wisły pozostały cmentarze mennonickie niemi świadkowie przemijającej kultury. Ślady rzeźby nagrobnej mennonickiej możemy dostrzec w skromnym lapidarium znajdującym się przy Muzeum Etnograficznym, której część pochodzi z Sosnówki.

Wycieczka z cyklu „IV Spacer Niedzielny".

W niedzielę 15 stycznia 2023 roku Koło Terenowe PTTK nr 1 przy Oddziale Miejskim Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego im. Mariana Sydowa w Toruniu zaprasza członków oraz sympatyków na IV Spacer Niedzielny – Jabłonowo Pomorskie bez tajemnic. Spotkanie turystów o godz. 8:20 na peronie 1 dworca PKP Toruń Wschodni, skąd nastąpi wyjazd pociągiem IC do stacji Jabłonowo Pom. o godz. 8:29. W programie spaceru przewidziano obejrzenie: zespołu pałacowo-parkowego z Sanktuarium Bł. Marii Karłowskiej (zwiedzanie obejmie: Sanktuarium i Izbę Pamięci Błogosławionej oraz wejście na wieżę pałacową), kościoła św. Wojciecha, grodziska nad rz. Lutryną, wszystko w Jabłonowie – Zamku oraz kościoła Chrystusa Króla i zespołu budynków dworca kolejowego w Jabłonowo Pomorskim. Długość całego przejścia wyniesie około 10 km. Wycieczkę poprowadzi przodownik turystyki pieszej PTTK oraz prezes Koła – Patryk Staniszewski. Uwaga !!! Obowiązują zapisy: na adres kt1.om.pttk@gmail.com do 11.01. (środa) do godziny 15:00. Najpóźniej do 12.01. Organizator potwierdzi przyjęcie zgłoszenia lub wyśle ewentualną informację o niespełnieniu warunku minimalnej liczby uczestników, którą ustalono na 10.

Jabłonowo Pomorskie – miasteczko z ponad 4 tys. mieszkańców położone w pn. części ziemi chełmińskiej. Pierwsza wzmianka dotyczy roku 1222, kiedy to ks. Konrad Mazowiecki nadał część grodów i wsi w ziemi chełmińskiej w tym Jabłonowo, bpowi pruskiemu Chrystainowi. Kolejny raz Jabłonowo wymieniane jest w 1295 r. oraz w 1322 r. jako graniczące z miejscowościami Górale i Konojady. W 1341 r. w.m. Dytrych von Altenburg nadał część dóbr w Jabłonowie Rudigerowi von Legendorf oraz Henrykowi z Kitnówka. W 1561 r. część wsi należała do Mikołaja z Wichulca a w 1570 r. wymieniani są Stanisław i Hartman Wichulscy, którzy z czasem zaczęli pisać się Jabłonowscy. Przed 1640 r. dobra przeszły do Jana Działyńskiego, starosty pokrzywnickiego i rogozińskiego, który w 1641 r. zapisał majątek jabłonowski jezuitom z Grudziądza. W rękach jezuitów majątek pozostawał do 1773 r. wtedy to dokonano kasaty zakonu z równoczesnym przejęciem majątku przez skarb państwa pruskiego. Od 1784 r. majątek należał do Adama Sumińskiego, po jego śmierci do syna Tomasza. W 1815 r. właścicielem był Feliks Karwat, po którym ok. 1845 r. dziedziczyła córka Otolia zamężna ze Stefanem Narzymskim. W 1868 r. dobra jabłonowskie przejęła córka Stefana – Marianna Narzymska, zamężna od 1873 r. ks. Feliksem Ogińskim. Około 1914 r. rozdysponowała cały majątek na krewnych, a Jabłonowo przypadło Zygmuntowi Narzymskiemu. Wydarzenia związane z I wojną światową doprowadziły do bezpośrednich zniszczeń i rabunku majątku. Po śmierci Zygmunta w 1920 r. majątek przeszedł na syna Tadeusza Narzymskiego a po nim na wdowę Helenę. Ostatnim właścicielem przed parcelacją majątku w 1931 r. był Tadeusz Marian Narzymski w imieniu, którego matka Helena Narzymska sprzedała dobra Państwowemu Bankowi Rolnemu w Warszawie. W 1871 r. doprowadzono do Jabłonowa linię kolejową z Torunia. W 1878 r. przeprowadzono linię z Jabłonowa do Grudziądza, w 1886 r. z Jabłonowa do Brodnicy a w 1899 r. skomunikowano Jabłonowo z Prabutami. Doprowadzenie linii kolejowych uczyniło z Jabłonowa duży węzeł kolejowy i pobudziło rozwój miejscowości. W odległości 2 km od majątku zaczęła powstawać najpierw osada pracowników kolejowych a następnie osiedle o charakterze miejskim (1954 r.). Prawa miejskie Jabłonowo otrzymało w 1962 roku stając się najmłodszym miastem ziemi chełmińskiej.

Wycieczka z cyklu „Wędrówki rodzinne z PTTK”

W kolejną sobotę, 21 stycznia 2023 roku Oddział Miejski Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego im. Mariana Sydowa w Toruniu zaprasza mieszkańców miasta i regionu do udziału w kolejnej wyprawie krajoznawczo-pieszej w ramach popularnego cyklu „Wędrówki rodzinne z PTTK”. Spotkanie turystów o godz. 9.30 na dworcu autobusowym, przy ul. Dąbrowskiego, skąd o godz. 9.45 wyjadą autobusem do Pigży (kierunek Unisław). Trasa wycieczki będzie wiodła z Pigży, przez Leszcz, Zamek Bierzgłowski, Olek, Barbarkę, na Wrzosy. Długość całego przejścia wyniesie około 19 km. Wycieczkę poprowadzi przodownik turystyki pieszej PTTK Rajmund Czachowski.

Leszcz - wieś. 13 km na północny – zachód od centrum Torunia znajduje się niewielka wieś o nazwie Leszcz. Źródła historyczne wymieniają wieś Heselech (Leszcz) w 1285 roku przy okazji rozgraniczenia gruntów wsi Morczyny o zaświadczył rycerz Peter von Heselech (Piotr z Leszcza) w dokumencie wydanym na tę okoliczność przez wielkiego mistrza krzyżackiego Konrada von Thierberga. Kolejny wielki mistrz Friedrich von Wildenberg w 1321 roku nadał wspomnianemu już Piotrowi z Leszcza, a także dwóm innym rycerzom Heinemannowi i Konradowi von Baisen - ogromny majątek w postaci ziemi obejmujący 1440 łanów chełmińskich (tj. około 24.048ha). Otrzymane nadanie uczyniło z rycerza niezwykle bogatego i wpływowego człowieka, było przyczyną bogactwa i wielkości rodu Leskich. Leszcz był gniazdem rodzinnym Leskich. Ostatnie wiadomości o Leskich, którzy posiadali jakieś części rodzinnego majątku w Leszczu pochodzą z I połowy XVII wieku. Prawdopodobnie Leszcz około połowy XVII wieku przeszedł na własność Rady Miasta Torunia, która wzniosła tam browar. Majątek w Leszczu toruńska kamlarnia wypuszczała w dzierżawę lub sama administrowała np. w latach 1718-1721 majątek wraz ze spalonym młynem Cierpiecz dzierżawił Gotfryd Augstin, w latach 1724-1727 Constantin Smuer a w latach 1754-1760 Jacob Anton Giering. Wymieniony wcześniej browar w 1773 roku zaopatrywał karczmy w Ostaszewie i Brąchnowie. Do majątku w Leszczu w tym czasie należał folwark – owczarnia w Chorabiu. W 1796 roku ówcześni dzierżawcy Gillerowie przekazali majątek Heinrichowi Wendte, po którym kolejnym właścicielem został Johann Gottlob Pohl. W 1852 roku wieś znajdowała się w rękach rodziny Pohl. Przy podziale majątku jeszcze w tym samym roku Carl Pohl otrzymał Leszcz a jego brat Albert Olek wraz z Chorabiem. W 1892 roku Leszcz nabył Wilhelm Klug właściciel Pigży, majątek posiadał wtedy około 351ha. Od 1920 roku majątek przeszedł do Wernera Kluga właściciela Różankowa. W 1946 roku część powierzchni majątku rozparcelowano. W najbliższej okolicy znajduje się bardzo ciekawy zróżnicowany teren sprzyjający uprawianiu turystyki pieszej z wieloma jarami, wąwozami, ciekiem wodnym oraz wieloma wzniesieniami. Ciekawostki krajoznawcze: około 500 metrów na zachód od pozostałości zespołu dworsko-parkowego, na wydłużonym cyplu wznoszą się podwójne wały grodziska z lekko wklęsłym majdanem o wymiarach 60 x 40 metrów. Gród był użytkowany w późnym średniowieczu (XIV wiek). Z zespołu dworsko-parkowego pozostały: budynki gospodarcze, spichlerz szachulcowy z 1928 roku oraz budynki mieszkalne – 3 czworaki z przełomu XIX/XX wieku. Park dworski z końca XIX wieku bardzo zniszczony i przetrzebiony. Po dawnym dworze z końca XIX wieku, który rozebrano w latach 70-tych XX wieku pozostała część muru ściany północnej oraz gruzowisko. Od strony pn. dawnego majątku przebiega turystyczny szlak pieszy w kolorze zielonym prowadzący od Torunia (węzeł Bażyńskich), przez rezerwat „Las Piwnicki”, Różankowo, Leszcz, Zamek Bierzgłowski, Olek, Barbarkę, do Torunia o całkowitej długości 38 km. Szlak został wyznaczony w terenie w latach 1971-1972 przez działaczy społecznych z Oddziału Miejskiego PTTK w Toruniu.

Fot. Pachphoto

drukuj (Wędrówki z PTTK)

[treść archiwalna]