5 sierpnia 2015 r. Sejm RP uchwalił ustawę o nieodpłatnej pomocy prawnej i edukacji prawnej (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1255), której celem jest zagwarantowanie wszystkim osobom fizycznym dostępu do informacji prawnej, a tym których z uwagi na status materialny lub sytuację życiową nie stać na opłacenie prawników - zapewnienie pomocy prawnej .
Kto może ubiegać się o darmową pomoc prawną?
Ustawa zakłada, że otrzymają ją osoby spełniające co najmniej jeden z poniższych warunków:
- młodzież do 26. roku życia,
- osoby posiadające ważną Kartę Dużej Rodziny,
- seniorzy po ukończeniu 65 lat,
- osoby fizyczne, którym w okresie roku poprzedzającego zostało przyznane świadczenie z pomocy społecznej na podstawie ustawy o pomocy społecznej,
- kombatanci i weterani,
- zagrożeni lub poszkodowani katastrofą naturalną, klęską żywiołową lub awarią techniczną.
Od kiedy rusza system nieodpłatnej pomocy prawnej?
Od 1 stycznia 2016 roku.
Kto będzie udzielać pomocy?
Nieodpłatnej pomocy prawnej udzielać będą adwokaci i radcowie prawni zatrudnieni przez powiat toruński, ale wskazani przez Okręgową Izbę Radców Prawnych oraz Okręgową Radę Adwokacką. Natomiast w punktach prowadzonych przez organizacje pozarządowe porad będą mogli udzielać także doradcy podatkowi oraz absolwenci wyższych studiów prawniczych (posiadający co najmniej trzyletnie doświadczenie), a w szczególnie uzasadnionych przypadkach również aplikanci adwokaccy lub radcowscy z upoważnienia odpowiednio – adwokata lub radcy prawnego udzielających nieodpłatnej pomocy prawnej.
Jaki będzie zakres tej pomocy?
Pomoc taka obejmuje: poinformowanie o obowiązującym stanie prawnym, o przysługujących uprawnieniach lub o spoczywających obowiązkach; wskazanie sposobu rozwiązania problemu prawnego; sporządzanie projektów pism; ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w postępowaniu sądowo-administracyjnym.
Taka pomoc nie może dotyczyć spraw związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, z wyjątkiem przygotowania do jej rozpoczęcia.
Gdzie i kiedy będzie można otrzymać taką pomoc?
Powiat toruński zawarł porozumienia z większością gmin tak, by punkty darmowej pomocy prawnej były zlokalizowane w pobliżu osób ich potrzebujących, bez konieczności przyjazdu do Torunia, na ul. Towarową.
Udział organizacji pozarządowych w pomocy prawnej
Zgodnie z zapisami ustawy połowę punktów należy przeznaczyć do obsługi przez organizacje pozarządowe, dlatego w dniu 22 października 2015 roku ogłoszono konkurs na obsługę punktów w Czernikowie, Łubiance, Łysomicach, Obrowie i Złejwsi Wielkiej przez te organizacje. Wpłynęły trzy oferty, komisja konkursowa dokona wyboru do końca listopada tego roku. Jeśli okaże się jednak, że żadna z organizacji pozarządowych nie spełniła wysokich wymagań określonych w konkursie, to 15 grudnia Starosta zwróci się do Prezesów Okręgowej Rady Adwokackiej i Okręgowej Izby Radców Prawnych o wskazanie adwokatów i radców prawnych na te punkty.
Komentarz do ustawy
Na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej obecnie działają już podmioty świadczące poradnictwo prawne. Są to zarówno podmioty o charakterze niepublicznym, jak i publicznym. Brak było jednak takiego, dla którego udzielanie pomocy prawnej byłoby zadaniem określonym ustawowo. Problematyką tą zajmują się obecnie Biura Porad Obywatelskich, Studenckie Poradnie Prawne oraz niektóre organizacje pozarządowe. Natomiast poradnictwo prawne świadczone przez podmioty publiczne koncentruje się w instytucjach pomocy społecznej, biurach poselskich i senatorskich, Państwowej Inspekcji Pracy, sądach czy też np. w Starostwie u Powiatowego Rzecznika Konsumentów. Poradnictwo prawne i obywatelskie świadczą również ośrodki pomocy społecznej i powiatowe centra pomocy rodzinie w ramach realizacji niepieniężnych świadczeń z pomocy społecznej w postaci poradnictwa specjalistycznego.
Można uznać, że osoby dysponujące zasobami finansowymi są w stanie zapewnić sobie profesjonalną pomoc prawną w postaci adwokata czy radcy prawnego. Brak było jednak do tej pory mechanizmów umożliwiających uzyskanie dostępu do tego rodzaju usług osobom, których stan majątkowy nie pozwala pokryć kosztów porady prawnej na wolnym rynku. Celem zaproponowanych w ustawie rozwiązań jest zbudowanie systemu charakteryzującego się możliwie największą uniwersalnością, zarówno w zakresie dostępu do niego wszystkich mieszkańców, jak i zakresu spraw, w których będzie można uzyskać nieodpłatnie pomoc prawną. System stanowić ma zinstytucjonalizowane narzędzie umożliwiające uzyskanie pomocy prawnej na wysokim poziomie merytorycznym, niezależnie od sytuacji faktycznej i majątkowej zainteresowanego.
Ustawa jednoznacznie powierzyła powiatom zadanie w zakresie udzielania nieodpłatnej pomocy i edukacji prawnej, ale przy współpracy z gminami, Izbami Radców Prawnych i Radą Adwokacką, co gwarantuje wysoką jakość pomocy.
HARMONOGRAM DZIAŁANIA PUNKTÓW NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ W POWIECIE TORUŃSKIM OD 1 STYCZNIA 2016 R. DOSTĘPNY TUTAJ.